Hiểu Đúng Về Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures

Hiểu Đúng Về Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures

Lời giới thiệu: Bước chân vào thế giới giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử là một hành trình đầy hứa hẹn nhưng cũng không kém phần phức tạp. Trong số các công cụ phái sinh phổ biến nhất, Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures Contracts) thường gây nhầm lẫn cho người mới bắt đầu. Mặc dù cả hai đều là các công cụ phái sinh cho phép nhà giao dịch suy đoán về giá tài sản cơ sở trong tương lai, sự khác biệt cốt lõi về cơ chế hoạt động, đặc biệt là yếu tố ngày đáo hạn, có ý nghĩa sâu sắc đối với chiến lược giao dịch. Với tư cách là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi sẽ đi sâu vào những khác biệt cơ bản này để giúp bạn xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc.

Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures Contracts) là gì?

Hợp đồng tương lai truyền thống là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên để mua hoặc bán một tài sản cơ sở (như hàng hóa, chỉ số, hoặc tiền điện tử) tại một mức giá đã xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai.

Đặc điểm cốt lõi của Futures Truyền thống

1. Ngày Đáo Hạn (Expiration Date): Đây là đặc điểm phân biệt quan trọng nhất. Hợp đồng tương lai truyền thống luôn có một ngày đáo hạn cố định. Khi ngày này đến, hợp đồng sẽ được thanh lý. Việc thanh lý này thường diễn ra bằng cách giao nhận vật lý tài sản cơ sở (mặc dù trong thị trường tiền điện tử, nó thường được thanh toán bằng tiền mặt).

2. Thanh Lý Bắt Buộc: Nếu nhà giao dịch không đóng vị thế của mình trước ngày đáo hạn, vị thế sẽ tự động được thanh lý theo giá thanh toán cuối cùng (Settlement Price). Điều này buộc nhà giao dịch phải liên tục quản lý các vị thế sắp hết hạn bằng cách "cuộn" (roll over) chúng sang kỳ hạn tiếp theo.

3. Định Giá và Chênh Lệch Giá (Basis): Giá của hợp đồng tương lai truyền thống thường có mối quan hệ chặt chẽ với giá giao ngay (Spot Price) của tài sản cơ sở. Sự khác biệt giữa giá hợp đồng và giá giao ngay được gọi là Basis. Trong thị trường tiền điện tử, hợp đồng tương lai truyền thống thường giao dịch ở mức phí bảo hiểm (Premium) so với giá giao ngay (khi thị trường đang trong trạng thái Contango) hoặc chiết khấu (Discount) (khi thị trường đang trong trạng thái Backwardation).

4. Cơ chế Thanh Toán (Settlement): Tùy thuộc vào loại hợp đồng (giao hàng vật lý hoặc thanh toán bằng tiền mặt), quá trình kết thúc hợp đồng sẽ khác nhau. Trong giao dịch tiền điện tử, hầu hết các hợp đồng tương lai đều được thanh toán bằng tiền mặt (thường là stablecoin như USDT).

Ưu điểm và Nhược điểm của Futures Truyền thống

| Ưu điểm | Nhược điểm | | :--- | :--- | | Cung cấp cơ chế quản lý rủi ro rõ ràng thông qua ngày đáo hạn cố định. | Yêu cầu quản lý chu kỳ liên tục (cuộn hợp đồng). | | Thường có tính thanh khoản cao hơn đối với các kỳ hạn gần. | Có thể bị ảnh hưởng bởi sự biến động giá xung quanh ngày đáo hạn. | | Phù hợp cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro dài hạn (Hedging). | Giới hạn khả năng giữ vị thế trong thời gian không xác định. |

Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual Futures) là gì?

Hợp đồng tương lai vĩnh cửu (Perpetuals), được phổ biến rộng rãi bởi các sàn giao dịch tiền điện tử như Bybit Futures, là một loại hợp đồng phái sinh không có ngày đáo hạn cố định. Chúng được thiết kế để mô phỏng gần nhất có thể hành vi của giao dịch giao ngay (Spot Trading) nhưng vẫn cho phép sử dụng đòn bẩy.

Đặc điểm cốt lõi của Perpetual Futures

1. Không có Ngày Đáo Hạn: Đây là khác biệt lớn nhất. Nhà giao dịch có thể giữ vị thế mua (Long) hoặc bán (Short) vô thời hạn, miễn là họ duy trì đủ ký quỹ (Margin).

2. Cơ chế Phí Tài Trợ (Funding Rate): Để giữ cho giá của hợp đồng vĩnh cửu không đi quá xa so với giá giao ngay của tài sản cơ sở, cơ chế Phí Tài Trợ được áp dụng.

   * Nếu giá Perpetual cao hơn giá Giao Ngay (thị trường đang nóng, nhiều người mua), người giữ vị thế Long sẽ trả phí cho người giữ vị thế Short.
   * Nếu giá Perpetual thấp hơn giá Giao Ngay, người giữ vị thế Short sẽ trả phí cho người giữ vị thế Long.
   * Phí này được tính toán và thanh toán định kỳ (thường là 8 giờ một lần).

3. Thanh Lý Dựa Trên Ký Quỹ: Việc đóng vị thế không xảy ra do đáo hạn mà do tài khoản không đáp ứng được yêu cầu Ký Quỹ Duy Trì (Maintenance Margin). Nếu mức ký quỹ giảm xuống dưới ngưỡng này do biến động giá bất lợi, vị thế sẽ bị thanh lý tự động.

4. Liên kết với Giá Giao Ngay: Mặc dù không có ngày đáo hạn, cơ chế Phí Tài Trợ đảm bảo rằng giá hợp đồng vĩnh cửu luôn neo sát với giá giao ngay của tài sản cơ sở.

Ưu điểm và Nhược điểm của Perpetual Futures

| Ưu điểm | Nhược điểm | | :--- | :--- | | Tính linh hoạt cao, không cần lo lắng về việc cuộn hợp đồng. | Phí tài trợ có thể trở thành chi phí đáng kể nếu thị trường duy trì xu hướng mạnh mẽ. | | Lý tưởng cho giao dịch lướt sóng (Scalping) và giao dịch trong ngày (Day Trading). | Rủi ro thanh lý cao hơn do khả năng giữ vị thế đòn bẩy vô thời hạn. | | Thanh khoản thường rất cao, đặc biệt trên các sàn lớn. | Sự khác biệt giữa giá hợp đồng và giá giao ngay được điều chỉnh liên tục thông qua phí tài trợ, không phải thông qua ngày đáo hạn. |

Bảng So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Futures Truyền Thống

Để làm rõ hơn, bảng so sánh sau đây tóm tắt các điểm khác biệt chính giữa hai loại hợp đồng này trong bối cảnh giao dịch tiền điện tử:

Tiêu chí	Hợp đồng Tương lai Vĩnh cửu (Perpetual)	Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures)
Ngày Đáo Hạn	Không có (Vô thời hạn)	Có ngày đáo hạn cố định (ví dụ: hàng quý, hàng tháng)
Cơ chế Neo Giá	Phí Tài Trợ (Funding Rate)	Sự hội tụ giá khi gần ngày đáo hạn
Chi phí Giữ Vị Thế	Phí Tài Trợ (Có thể là dương hoặc âm)	Chi phí giao dịch và chi phí cuộn hợp đồng (nếu có)
Quản lý Vị Thế	Cần duy trì Ký Quỹ (Margin)	Cần đóng hoặc cuộn hợp đồng trước ngày đáo hạn
Thanh Lý	Dựa trên mức Ký Quỹ Duy Trì	Dựa trên ngày đáo hạn hoặc mức Ký Quỹ Duy Trì
Mục đích Sử Dụng Chính	Suy đoán ngắn hạn, giao dịch đòn bẩy liên tục	Phòng ngừa rủi ro dài hạn, giao dịch theo chu kỳ

Cơ chế Phí Tài Trợ (Funding Rate): Trái Tim của Perpetual Futures

Cơ chế Phí Tài Trợ là yếu tố then chốt tạo nên sự khác biệt giữa Perpetual và Futures truyền thống. Trong thị trường tài chính truyền thống, hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn sẽ tự nhiên hội tụ về giá giao ngay khi ngày đáo hạn đến gần, vì không ai muốn giữ một hợp đồng có giá khác biệt quá lớn so với tài sản thực tế vào ngày thanh toán.

Trong Perpetual Futures, vì không có ngày đáo hạn để buộc giá hội tụ, Phí Tài Trợ được tạo ra để thực hiện chức năng này.

Công thức và Ý nghĩa

Phí Tài Trợ được tính dựa trên sự chênh lệch giữa giá hợp đồng vĩnh cửu và giá giao ngay trung bình (thường là giá giao ngay của các sàn giao dịch lớn).

• **Funding Rate Dương (> 0):** Điều này cho thấy nhu cầu mua (Long) đang áp đảo nhu cầu bán (Short). Những người Long phải trả phí cho những người Short. Điều này tạo ra áp lực bán tiềm năng vì giữ vị thế Long trở nên đắt đỏ hơn.
• **Funding Rate Âm (< 0):** Điều này cho thấy nhu cầu bán (Short) đang áp đảo nhu cầu mua (Long). Những người Short phải trả phí cho những người Long. Điều này khuyến khích các nhà giao dịch mở vị thế Long.

Việc theo dõi Phí Tài Trợ là cực kỳ quan trọng. Một Phí Tài Trợ dương cao và kéo dài có thể là dấu hiệu của sự hưng phấn quá mức (over-extension) trong phe Long, cảnh báo về một đợt điều chỉnh giá sắp xảy ra. Ngược lại, một Phí Tài Trợ âm sâu có thể báo hiệu sự bi quan quá mức. Các nhà giao dịch chuyên nghiệp thường sử dụng Phân Tích Khối Lượng Giao Dịch Futures để xác nhận các tín hiệu này, như đã đề cập trong tài liệu về Phân Tích Khối Lượng Giao Dịch Futures: Đọc Vị Sức Mạnh Của Xu Hướng.

Lựa Chọn Nền Tảng Giao Dịch và Tuân Thủ Quy Định

Khi tham gia vào thị trường này, việc lựa chọn sàn giao dịch uy tín là tối quan trọng. Các sàn giao dịch lớn cung cấp cả hai loại sản phẩm này, nhưng sự khác biệt trong cách họ quản lý rủi ro và tuân thủ quy định có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm giao dịch của bạn.

Ví dụ, các sàn giao dịch hàng đầu như Bybit Futures cung cấp các công cụ giao dịch phái sinh tiên tiến. Tuy nhiên, dù bạn giao dịch trên sàn nào, việc hiểu rõ các quy tắc vận hành của sàn là cần thiết. Việc tìm hiểu về Tuân Thủ Quy Định của Các Sàn Giao Dịch Futures: Bảo Vệ Quyền Lợi Của Bạn sẽ giúp bạn nhận thức được các tiêu chuẩn bảo vệ người dùng và quy trình giải quyết tranh chấp.

Áp Dụng Chiến Lược Giao Dịch Dựa Trên Loại Hợp Đồng

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Futures truyền thống phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch và khung thời gian của bạn.

1. Chiến lược với Perpetual Futures

Perpetuals là lựa chọn hàng đầu cho các nhà giao dịch chủ động:

• **Giao dịch trong ngày và Lướt sóng:** Do không có ngày đáo hạn, bạn có thể giữ vị thế trong vài phút hoặc vài giờ mà không phải lo lắng về việc thanh lý cưỡng bức do hết hạn.
• **Sử dụng Đòn bẩy Cao:** Các nhà giao dịch muốn tối đa hóa lợi nhuận trên biến động giá ngắn hạn thường ưa chuộng Perpetual do tính linh hoạt của ký quỹ.
• **Giao dịch theo tâm lý thị trường:** Theo dõi Phí Tài Trợ để xác định xem phe nào đang chiếm ưu thế và liệu có khả năng đảo chiều do chi phí giữ vị thế quá cao hay không.

2. Chiến lược với Futures Truyền Thống

Futures truyền thống phù hợp hơn cho các chiến lược có tính chu kỳ và phòng ngừa rủi ro:

• **Phòng ngừa Rủi ro (Hedging):** Các tổ chức sử dụng hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn rõ ràng để khóa giá cho một giao dịch dự kiến trong tương lai (ví dụ: một công ty khai thác muốn khóa giá bán BTC trong 3 tháng tới).
• **Giao dịch theo Chu kỳ Thị trường:** Nhà giao dịch có thể đặt cược vào sự khác biệt giá giữa các kỳ hạn (ví dụ: giao dịch chênh lệch giữa hợp đồng tháng 3 và hợp đồng tháng 6) – đây là một chiến lược gọi là "Calendar Spreads".
• **Giao dịch dựa trên sự hội tụ:** Nếu bạn tin rằng giá hợp đồng tương lai đang giao dịch quá xa giá giao ngay và sẽ hội tụ mạnh mẽ vào ngày đáo hạn, bạn có thể giao dịch dựa trên sự co hẹp của Basis.

Rủi ro và Quản lý Vị thế

Dù sử dụng loại hợp đồng nào, giao dịch phái sinh luôn đi kèm với rủi ro cao hơn giao dịch giao ngay do sử dụng đòn bẩy.

Trong Perpetual Futures, rủi ro chính là thanh lý do biến động giá đột ngột khiến ký quỹ không đủ. Việc tính toán mức giá thanh lý và sử dụng lệnh Dừng Lỗ (Stop-Loss) là bắt buộc.

Trong Futures truyền thống, rủi ro không chỉ là thanh lý mà còn là rủi ro cuộn hợp đồng (Roll Risk). Nếu bạn muốn duy trì vị thế sau ngày đáo hạn, bạn phải đóng hợp đồng cũ và mở hợp đồng mới. Nếu giá đã thay đổi đáng kể giữa hai hành động này, bạn có thể phải chịu một mức giá không mong muốn hoặc phải trả một khoản phí cuộn lớn.

Kết luận

Sự khác biệt cơ bản giữa Perpetual Futures và Futures truyền thống nằm ở **ngày đáo hạn**. Perpetual loại bỏ ngày đáo hạn và thay thế nó bằng cơ chế Phí Tài Trợ, mang lại sự linh hoạt tối đa nhưng đòi hỏi sự chú ý liên tục đến chi phí giữ vị thế. Ngược lại, Futures truyền thống có cấu trúc cố định, phù hợp hơn cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro có thời hạn xác định.

Người mới bắt đầu nên bắt đầu bằng cách làm quen với Perpetual Futures do tính phổ biến và dễ tiếp cận của chúng trên các sàn giao dịch tiền điện tử hiện đại, nhưng phải luôn hiểu rõ cơ chế Phí Tài Trợ đang hoạt động như thế nào. Nắm vững sự khác biệt này là bước đầu tiên để trở thành một nhà giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử thành công.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.